SpotData - raport - Inwestycje w Trójmorzu

Raport przedstawia najważniejsze kwestie związane z potencjałem i zapotrzebowaniem na inwestycje infrastrukturalne gospodarek krajów Trójmorza. Zawiera szacunki zapotrzebowania na inwestycje w transporcie, energetyce i ICT oraz przedstawia dotychczasowe efekty inwestycji w tych obszarach.

Kluczowe liczby:

35% - o tyle powinien wzrosnąć PKB krajów Trójmorza do 2030 r. w porównaniu z 2018 r.

1,1 bln euro powinny wynieść inwestycje infrastrukturalne w Trójmorzu w dekadzie do 2030 r.

60% taki udział finansowania rynkowego w inwestycjach infrastrukturalnych powinny osiągnąć kraje Trójmorza (z 33% obecnie)

3 dni zajmuje podróż pociągiem z Tallina do Konstancy. Udrożnienie linii północ-południe to ważny cel inicjatywy Trójmorza

Takie są wnioski z raportu „Perspektywy dla inwestycji infrastrukturalnych w Trójmorzu” opublikowanego przez SpotData, centrum danych i analiz Bonnier Business Polska, wraz z Bankiem Gospodarstwa Krajowego.

Trójmorze to region na pograniczu – na pograniczu geograficznym i ekonomicznym. Między wschodem a zachodem, między rynkami wschodzącymi a krajami rozwiniętymi.

Połączenie cech rynków wschodzących i rozwiniętych czyni z krajów regionu obszar atrakcyjny inwestycyjnie. Na Trójmorze składają się bowiem kraje, które łącznie notują wyższy wzrost gospodarczy niż rynki rozwinięte (co jest cechą rynków wschodzących), ale też są znacznie bardziej stabilne pod względem instytucjonalnym niż typowe rynki wschodzące. Dotyczy to większości wskaźników stabilności instytucjonalnej – zaprezentowanego na wykresie Fragile State Index, czy wyników raportu Doing Business, czy Global Competitiveness Report, a także wskaźników efektywności rządzenia (Governance Efficiency Indexes). Dla inwestorów połączenie relatywnie wysokiego wzrostu gospodarczego z relatywnie wysoką stabilnością oznacza możliwość osiągania wysokich, a jednocześnie bezpiecznych zwrotów z inwestycji.

W klasyfikacjach międzynarodowych niektóre kraje regionu są traktowane już jako rozwinięte, inne jako wschodzące. Austria jest bezwzględnie w pierwszej grupie. Międzynarodowy Fundusz Walutowy zalicza do krajów rozwiniętych również Czechy, Słowację, Słowenię i kraje bałtyckie. Z kolei Bank Światowy dodaje do tej grupy jeszcze Polskę, Węgry i Chorwację. Natomiast dla inwestorów na rynku finansowym region wciąż (oprócz Austrii) jest bardziej rynkiem wschodzącym niż rozwiniętym.

Wykonaliśmy trzy rodzaje szacunków dotyczących zapotrzebowania na inwestycje infrastrukturalne w Trójmorzu do 2030 r. W pierwszych dwóch przypadkach oparliśmy się na własnych obliczeniach, wykorzystujących metodologię stosowaną m.in. przez McKinsey (2013) i Bhattacharya (2016). W trzecim przypadku wykorzystaliśmy szacunki Komisji Europejskiej.

W pierwszym szacunku wykorzystaliśmy najszerszą, sektorową definicję infrastruktury. To oszacowanie można traktować jako górną granicę prawdopodobnego popytu inwestycyjnego. W najszerszym ujęciu, zapotrzebowanie na inwestycje infrastrukturalne w dekadzie do 2030 r. sięgnie 1,1 biliona euro.

W drugim szacunku opisaliśmy infrastrukturę sieciową, do której zaliczyliśmy drogi samochodowe, kolejowe, wodne i lotniska, a także sieci energetyczne i telekomunikacyjne. W tym szacunku uwzględniliśmy również wydatki na cyfryzację transportu i energetyki. Zapotrzebowanie na finansowanie infrastruktury sieciowej w Trójmorzu do 2030 r. wyniesie 520 mld euro.

W trzecim szacunku liczymy zapotrzebowanie na infrastrukturę wspólnych sieci Trójmorza, do której zaliczamy projekty o znaczeniu regionalnym. Jako punkt odniesienia przyjęliśmy szacowane przez Komisję Europejską potrzeby inwestycyjne w sieci transeuropejskie, nasze prognozy PKB i założenie, że stopa inwestycji w Trójmorzu powinna być 1,4 razy wyższa niż w Europie Zachodniej. Według tego szacunku, inwestycje infrastrukturalne o znaczeniu regionalnym w Trójmorzu do 2030 r. sięgną 200 mld euro.

Inny ważny cel strategiczny w obszarze transportu dla Trójmorza to zwiększenie roli inwestycji kolejowych. W ostatnim dziesięcioleciu kraje regionu mocno stawiały na inwestycje drogowe, a mniej na kolej. W porównaniu z Europą Zachodnią, infrastruktura kolejowa w regionie jest bardzo wyraźnie niedoinwestowana. Relacja między nakładami na drogi i kolej w Europie Zachodniej w ostatnich dwóch dekadach wynosiła niemal 1:1, podczas gdy w Trójmorzu – 2:1. Z tego powodu wiele krajów regionu, w tym m.in. Polska, chce zwiększyć znaczenie inwestycji kolejowych w ogólnej puli inwestycji infrastrukturalnych.

Ważnym obszarem inwestycji są międzynarodowe połączenia kolejowe. Udział kolei w transporcie towarów eksportowanych na wielu kierunkach między krajami Trójmorza jest niższy niż na istotnych kierunkach na zachodzie Europy. Tak wynika z porównania przepływów handlowych i transportu kolejowego między wybranymi krajami.

A kolej powinna być ważnym kierunkiem inwestycji jeżeli transformacja energetyczna doprowadzi do masowej elektryfikacji, czyli zwiększenia wykorzystania energii elektrycznej w miejsce innych źródeł energii. Wprawdzie transport drogowy może się elektryfikować, jednak najbardziej naturalnym sposobem na elektryfikację transportu jest zwiększenie udziału kolei w przewozach osób i towarów.

Choć transport jest najważniejszym obszarem infrastrukturalnym pod względem ilości inwestycji, to energetyka może być najważniejszym obszarem pod względem szybkości transformacji. Presja na wprowadzanie technologii niskoemisyjnych szybko rośnie, a to wymaga nowych inwestycji – również w infrastrukturę sieciową, w tym przede wszystkim linie przesyłowe.

Infrastruktura energetyczna jest obszarem szczególnego zainteresowania w Unii Europejskiej z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze, spełnienie wyśrubowanych celów klimatycznych wymaga dużego, zintegrowanego europejskiego rynku energetycznego, z odpowiednim potencjałem przesyłu transgranicznego. Na całym świecie inwestycje w „zieloną energię” będą wymagały większego potencjału przesyłowego, ponieważ w zdecentralizowanym systemie energetycznym skala rynku jest kluczowa dla jego efektywności (przy dużej liczbie niesterowalnych źródeł energii, większa liczba punktów przyłączonych do sieci zwiększa pewność dostaw i ułatwia bilansowanie systemu). Szacunki Międzynarodowej Agencji Energii wskazują, że średnioroczne inwestycje w linie wysokiego napięcia do 2030 r. wzrosną o ok. połowę w porównaniu z latami 2010-2015.

Po drugie, sprawna infrastruktura energetyczna jest uznawana za jeden z filarów bezpieczeństwa nie tylko energetycznego, ale też politycznego. Rynek energii bardzo długo był odporny na próby liberalizacji i otwarcia na handel międzynarodowy, ale zmiany technologiczne i wstrząsy geopolityczne to zmieniają.

Cyfryzacja to jeden z głównych megatrendów współczesności. Zwiększenie roli przetwarzania danych i analiz w przemyśle i usługach postępuje w bardzo szybkim tempie. Widać to po aktywności inwestycyjnej w Unii Europejskiej w ostatniej dekadzie. O ile po kryzysie finansowym inwestycje ogółem w UE obniżyły się ze względu na niższy popyt i problemy sektora bankowego, o tyle inwestycje w aktywa cyfrowe rosły w bardzo szybkim tempie. Inwestycje w oprogramowanie zwiększyły się w ciągu dekady niemal o 40 proc., a w sprzęt ICT – o ponad 20 proc.

Zgodnie z polityką Unii Europejskiej, jedną z kluczowych ról w inwestycjach cyfrowych będzie odgrywała budowa sieci 5G, czyli nowej generacji sieci komórkowej. Komisja Europejska deklaruje, że Unia Europejska ma się stać światowym liderem we wprowadzaniu sieci 5G, a inwestycje na szeroką skalę mają się rozpocząć od początku nadchodzącej dekady. Generalnie, zapotrzebowanie na inwestycje w sieci telekomunikacyjne o znaczeniu europejskim do 2030 r. jest szacowane przez KE na ok. 800 mld euro.

Ale bardzo dużą rolę będą też odgrywały inwestycje o innym znaczeniu, m.in. digitalizacja podstawowych operacji w branżach infrastrukturalnych, czyli w transporcie i energetyce. Szczególną rolę inwestycje te będą odgrywały w Europie Wschodniej, gdzie cyfryzacja przemysłu i usług jest na znacznie niższym poziomie niż w Europie Zachodniej. McKinsey (2018) wskazuje, że w optymistycznym scenariuszu inwestycje w cyfryzację z tak niskiego poziomu mogłyby podnieść wzrost PKB aż o 1 pkt proc. rocznie. Jest to bardzo optymistyczne spojrzenie, ale oddaje ono skalę szans związanych z nadrabianiem zaległości.

Raport „Perspektywy dla inwestycji infrastrukturalnych w Trójmorzu” został przygotowany przez analityków SpotData, centrum danych i analiz należące do Bonnier Business Polska.

Partnerem raportu jest Bank Gospodarstwa Krajowego.

Raport przedstawia najważniejsze kwestie związane z potencjałem i zapotrzebowaniem na inwestycje infrastrukturalne gospodarek krajów Trójmorza. Zawiera szacunki zapotrzebowania na inwestycje w poszczególnych kategoriach (transport, energetyka, ICT) oraz przedstawia dotychczasowe efekty inwestycji w tych obszarach.